FORUM OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA

[JanPoszept]

Dzis zapraszam do ... Kostomłotów

Mala nadbuzanska wies w poblizu Terespola, najpierw ksiazeca a nastepnie klasztorna. Slady osadnictwa z epoki brazu. Osada wczesnosredniowieczna z XI w., odnalezione tu cmentarzysko i skarb monet z tego okresu. Wzmiankowana juz w 1412 r., gdy zostala nadana augustianom z Brzescia przez ksiecia Witolda. Nastepnie podzielona, 1528 druga czesc wlasnoscia Kosciuszków-Kostomlockich, nastepnie Sapiehów w ramach dóbr kodenskich (w XVI w. odkupiona od zakonników przez Sapiehe), od pol. XIX w. do 1875 wlasnosc Józefa Loskiego, nastepnie co najmniej do 1905 Smolenskich, m.in. 1885-92 Konstantego Jakowlewicza Smolenskiego.

W 1631 erygowano tu parafie unicka, wówczas zbudowana drewniana cerkiew unicka (z tego okresu pochodzi tez ikona patrona cerkwi - sw. Nikity, meczennika zm. w 370 r.). Notowana w 1726, w 1852 remontowana kosztem Józefa Loskiego, wlasciciela Kostomlot. Po likwidacji unii w 1874 przemianowana na prawoslawna. Likwidacja unii przez carat dala poczatek wielkiej akcji "nawracania" sila na prawoslawie. Towarzyszyly temu wyprawy wojska i zandarmów na oporne wsie (doszlo nawet do znanej masakry wiernych w niedalekim Pratulinie).

W 1916 opuszczona, w 1925 skasowano parafie prawoslawna, a w jej miejsce powolano parafie neounicka (swiatynie katolicka obrzadku bizantyjsko-slowianskiego; neounia miala za zadanie przyciagnac z powrotem tych, którzy za czasów carskich przeszli na prawoslawie) p.w. sw. Meczennika Nicetasa (Nikity), której przekazano cerkiew. Przedmiot zatargu miedzy prawoslawnymi i unitami (przed wojna czesto dochodzilo tu do otwartych konfliktów miedzy tymi dwoma wyznaniami), ostatecznie 1928 neounicka, po 1947 jedyna w Polsce. 1927-30 gruntowny remont, 1938 remont dzwonnicy, 1946 wieza zniszczona przez wichure, odbudowana ok. 1953. Remonty: 1965, 1980-81 generalny, 1987-88 polichromia wnetrza, 2000 remont kapitalny wiezy (na której wzniesiono cebulasty helm) oraz dachu, 2002 remont generalny.