Chochoł Mały - Fort - Twierdza Srebrna Góra

Umocnienia Chochoła Małego są dziełem obronnym o narysie kleszczowym, otoczonym fosą.
Dziedziniec osłonięty z trzech stron kazamatami. Środkowe, o długości 40 metrów stanowiły miejsce zakwaterowania dla 94 osobowej obsady fortu. Prowadziły do nich dwa wejścia. Od jednego z pomieszczeń prowadził korytarz do dwóch kazamat strzeleckich znajdujących się w zatoce lewych kleszczy.
Kazamaty po stronie prawego barku skrywają pierwotnie sięgającą 25 metrów studnię oraz latrynę. Kazamata po stronie lewego barku to magazyn.
Dzisiejszy stan zachowania fortu w głównej mierze związany jest z przeprowadzanymi w 1869 roku przez pruską armię próbami prototypowych dział :|

Widok, którego dziś nie uświadczymy :mrgreen:
[hide:513d7f52b7][/hide:513d7f52b7]

W zamian czekają na nas takie widoki:

- prawe ramię kleszczowo załamanej szyi fortu
[hide:513d7f52b7]

kliknij aby powiększyć[/hide:513d7f52b7]

- jw. tyle, że z ujęciem fosy; zdjęcie wykonane na wysokości bramy
[hide:513d7f52b7]
[/hide:513d7f52b7]

- narożnik prawego ramienia kleszczowo załamanej szyi fortu
[hide:513d7f52b7][/hide:513d7f52b7]

- jw. tyle, że widziany od strony barku w perspektywie fosy
[hide:513d7f52b7][/hide:513d7f52b7]

- lewe ramię kleszczowo załamanej szyi fortu widziane z poziomu dna fosy
[hide:513d7f52b7][/hide:513d7f52b7][br ...

Twierdza Srebrna Góra - ogólnie

Zauważyłem, że tego tematu jeszcze nie ma. Odwiedziłem ostatnio w drodze do Czech.

Kaponiery Chochoła Wielkiego - Twierdza Srebrna Góra

Kaponiery zostały wzniesione w 1776 roku. Ich celem było wzmocnienie obiektów Chochoła Wielkiego, poprzez obronę podejścia od strony Doliny Chłopiny. Niestety, to co dotrwało do naszych czasów, to uwidaczniające pierwotny kształt całego założenia kamienne mury przyziemia oraz relikty niewielkich fos (przyjmujące funkcję rowu diamentowego), którymi pierwotnie każda kaponiera była otoczona.

Pierwsza z nich zlokalizowana jest po stronie południowo-wschodniej Baterii Skazamatowanej. Ostrzał z jej piętnastu strzelnic kontrolował podejście od wschodniej strony do mostu zwodzonego zlokalizowanego w szyi baterii.
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
Widok od południa fragmentu wschodniej ściany kaponiery nr 1. W tle Bateria Skazamatowana:
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
Widok w kierunku południowym:
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
Widok w kierunku południowym, rzut w linii osi wzdłużnej:
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
Widok z wnętrza kaponiery w stronę wejścia:
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]

Druga kaponiera położona jest w sąsiedztwie Reduty Skrzydłowej, na południe od niej, wzmacniała dodatkowo drogę biegnącą od strony Bramy Lisiej.
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
Widoki od strony czoła kaponiery:
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]
[hide:1b182d283b][/hide:1b182d283b]

Rawelin przed Dziełem Rogowym - Twierdza Srebrna Góra

Dzieło Rogowe powstało jako pierwsze spośród obiektów wysuniętych poza rdzeń twierdzy. Jego budowa przypadła na lata 1768 - 1771.
Przygodę z Dziełem Rogowym rozpoczniemy jednak od jego najbardziej wysuniętego elementu, którego rolą było umocnienie jedynego od zachodniej strony wjazdu do obiektu poprzez most przebiegający nad głęboką fosą (do bramy w kurtynie), wsparcie półbastionów (tworzących rogi) oraz osłona krytej drogi, łączącej Dzieło Rogowe z umocnieniami Chochoła Małego. Mowa tu o rawelinie.
[hide:7434f565fc][/hide:7434f565fc]
Bardzo często pomijany podczas wędrówek, zapewne w dużej mierze spowodowane jest to faktem, że porasta go bujna roślinność, która w okresie pełnego rozkwitu niemal skutecznie uniemożliwia swobodną eksplorację, a już szczególnie nie jest łaskawa dla obiektywu aparatu. Dodatkowo zaburzona czytelność zarysu uniemożliwia identyfikację poszczególnych dzieł (rawelinu i przyległej do jego lewego czoła lunety).
Dostajemy się na jego teren pokonując częściowo zasypaną przelotnię przebiegającą pod prawym barkiem:
[hide:7434f565fc]- na poniższym zdjęciu po lewej widoczna brama do Dzieła Rogowego:

[/hide:7434f565fc]
[hide:7434f565fc][/hide:7434f565fc]
[hide:7434f565fc][/hide:7434f565fc]
[hide:7434f565fc][/hide:7434f565fc]
Wyjście :mrgreen:
Oczywiście można tą "przeprawę" pominąć omijając ziemny wał od strony fosy, ale nie będzie to już taką przyjemnością ;) Zasobnik piechoty górskiej wz. 729 + torba z lustrzanką przeszły :supz: [br ...

Chochoł Średni - Bateria Tarasowa - Twierdza Srebrna Góra

Bateria Tarasowa zlokalizowana na Chochole Średnim, była ostatnim obiektem wzniesionym w trakcie budowy twierdzy. Ukończono ją w 1785 roku.
Od strony południowej i zachodniej chroni go wykuta w skale głęboka fosa.
Zadaniem Baterii Tarasowej na Chochole Średnim była obrona Twierdzy przed ewentualnym atakiem od strony Nowej Wsi Kłodzkiej.

[hide:595fbd6594][/hide:595fbd6594]

Z całego założenia (poza fosą i ziemnymi wałami) najczytelniejszymi fragmentami są murowane elementy tarasów...:

[hide:595fbd6594]

[/hide:595fbd6594]

... oraz łukowato sklepione, kamienno-ceglane przejście w dawnym trawersie utworzonym na bazie przylegającego skalnego wzniesienia. Zadaniem tego ziemnego wału, przecinającego drogę komunikacyjną łączącą Baterię Tarasową z Chochołem Wielkim, była osłona baterii przed ewentualnym ostrzałem od strony północno zachodniej:

(widok od strony południowej)
[hide:595fbd6594][/hide:595fbd6594]

(wnętrze)
[hide:595fbd6594][/hide:595fbd6594]

(widok od strony północnej)
[hide:595fbd6594][/hide:595fbd6594]

Nie pozostaje nam nic innego jak podążać dalej, w kierunku Chochoła Wielkiego.
Przecinamy suchą fosę:
[hide:595fbd6594][/hide:595fbd6594]

i idziemy grzbietem przeciwstoku, podziwiając piękne widoki (ujęcie w kierunku Nowej Wsi Kłodzkiej):
[hide:595fbd6594][/hide:595fbd6594]

Chochoł Wielki - Reduta Skrzydłowa - Twierdza Srebrna Góra

Do reduty prowadził przebiegający nad fosą drewniany most zwodzony, obok którego zlokalizowana była (u styku szyi z prawym barkiem) kazamata dla załogi. Stanowiło ją 36 żołnierzy w tym 4 oficerów. Natomiast po przeciwnej stronie, u styku szyi z lewym barkiem zlokalizowana była latryna. Do pomieszczeń tych z poziomu dziedzińca można było dostać się poprzez kryte klatki schodowe.
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

Widok wzdłuż lewego barku reduty w kierunku północnym...:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

... j.w., na pierwszym planie widoczna grodza przebiegająca w poprzek fosy:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]
Widok grodzy i lewego barku z przeciwnej strony, tj. przeciwstoku vis a vis naroża łączącego lewe czoło z lewym barkiem:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

Fragment ściany lewego barku:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

Fosa szyjowa widziana z przeciwstoku vis a vis naroża łączącego szyję z lewym barkiem:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

J.w.:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

Widok na lewe skrzydło szyi skrywające pierwotnie pomieszczenie latryny:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

Część szyjowa styku lewego barku z szyją, widok na latrynę:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

Widok z poziomu dna fosy szyjowej, z miejsca nad którym pierwotnie przebiegał mos zwodzony:
[hide:35c72b868e][/hide:35c72b868e]

...

Chochoł Wielki - Kazamata Studzienna - Twierdza Srebrna Góra

Kazamata Studzienna wybudowana została w 1782 roku.
Rolą wysuniętego przed główną fosę obiektu, była ochrona studni, będącej źródłem wody dla umocnień kompleksu Chochoła Wielkiego oraz obrona od północy podejścia do frontu Chochołów. Bateria Skazamatowana jako jedyna z głównych obiektów bojowych twierdzy, nie posiadała własnego ujęcia w swoim wnętrzu. Pozostałe główne obiekty obronne, posiadały wydzielone pomieszczenia bomboodporne, dzięki czemu załogi miały nieprzerwany dostęp do wody nawet w warunkach oblężenia (-> zobacz temat na forum [Studnie Twierdzy Srebra Góra] <wkrótce>).
Ale to nie jedyna osobliwość tego miejsca. Inną jest prostopadła do fosy łączącej Baterię Skazamatowaną z Redutą Skrzydłową droga komunikacyjna, niestety niezachowana. Pierwotnie długa na 70 metrów i szeroka na metr poterna, na całej długości zaopatrzona była w szybiki wentylacyjne zapewniające grawitacyjną wymianę powietrza. Stanowiła ona jednocześnie jedyne wejście do obiektu. Odsłoniętą od strony północnej ścianę kazamaty broniło 12 stanowisk strzeleckich.

Archiwalny wygląd obiektu dzięki któremu jesteśmy w stanie wyobrazić sobie pierwotny kształt tego założenia (w terenie ciężko to zrobić ;)):
[hide:9bb79601e9][/hide:9bb79601e9]
Współczesne ujęcie:
[hide:9bb79601e9][/hide:9bb79601e9]
Relikt ściany po stronie zachodniej kazamaty:
[hide:9bb79601e9][/hide:9bb79601e9]
Ślad po zapadniętej poternie. Widok w kierunku południowym...:
[hide:9bb79601e9][/hide:9bb79601e9]
... w przebiegu którego podążając po śladach zapadniętego ...

Donjon (Donżon) - Twierdza Srebrna Góra

MATERIAŁ W PRZYGOTOWANIU...

Do tego czasu kilka "zastępczych ujęć" ;)
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]
[hide:bb1c96df04][/hide:bb1c96df04]

CDN...

Brama Polna - Twierdza Srebrna Góra

Brama Polna (obiekt nr V) położona była w obniżeniu załamanej w tym miejscu krytej drogi łączącej Dzieło Rogowe (obiekty VI i VII) z Fortem Chochoł Mały (obiekt III) i przecinającej ją poprzecznie lokalnej drogi.
[hide:e467a57f4e][/hide:e467a57f4e]
Wzmocniona była założeniem w formie zamkniętego szańca, pośrodku którego stał powstały na bazie wieloboku o sześciobocznym narysie blokhauz. Niestety, do naszych czasów obiekt ten nie zachował się.

[hide:e467a57f4e][/hide:e467a57f4e]
[hide:e467a57f4e][/hide:e467a57f4e]

Brama Lisia - Twierdza Srebrna Góra

Położona w północno-wschodniej części Twierdzy Srebrnogórskiej Brama Lisia wybudowana została ok. 1873 roku. Jej zadaniem była obrona przejścia (mostu) przez północno-wschodni odcinek fosy otaczającej umocnienia Chochołów. Do naszych czasów zachowało się niewiele z pierwotnego założenia: fragment muru z dwoma strzelnicami oraz fundamenty schronienia załogi strzegącej bramy mostu lisiego.
Widok od strony wnętrza obwodu obronnego (tj. strony zachodniej):
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
Widok od strony wschodniej:
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
Zbliżenie skrzydła północnego po stronie stoku fosy:
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
Skrzydło południowe, z zachowanym reliktem muru ze strzelnicami karabinowymi.
Widok z korony przeciwstoku:
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
Widok od strony wewnętrznej:
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]
Fundamenty schronu:
[hide:f0b32e7372][/hide:f0b32e7372]

Twierdza Srebrna Góra - wykaz obiektów

Nie będzie to łatwe, ale postaramy się... utworzyć coś na kształt foto atlasu srebrnogórskiej warowni.
O samej historii tego miejsca nie ma sensu pisać, bo poczyniły to niekwestionowane autorytety w tej materii, do których lektury publikacji odsyłam ;)

Zaznaczę również na samym początku, iż mam świadomość braków występujących w zebranym materiale ;)
Owe "niedofocenie" wytycza kolejne cele na następne sesje, choć nie powiem - doskwiera mi bardzo. Zwłaszcza jak oglądam zdjęcia i dziś wiem, gdzie jeszcze muszę zajrzeć :dia:
Być może ktoś z Was ma w swoich foto zbiorach co nieco, wtedy uzupełnimy tematy, doprecyzujemy szczegóły itp.

Ok, to tyle tytułem wstępu.

Żeby usystematyzować zagadnienie, wymieńmy poszczególne elementy, które tworzą pełne założenie tej górskiej warowni (jeśli coś pominąłem proszę dać znać ;)).

W ogólnym zarysie srebrnogórską twierdzę tworzą: kompleks umocnień Chochołów, dzieła rogowe, rdzeń twierdzy, Fort Ostróg.

[hide:0fb8051b41][/hide:0fb8051b41]

W szczegółowym przedstawia się tak:
(docelowo poszczególne obiekty niżej wymienione staną się "klikalne", czyli z odnośnikiem do wyizolowanych tematów im poświęconym)


-------------------------------------------------
--------UMOCNIENIA CHOCHOŁÓW-------
-------------------------------------------------
I. Chochoł Wielki:
- a. ...

Bastion Górny - Twierdza Srebrna Góra

Bastion Górny - do dziś, jak dla mnie, najbardziej sekretny, dziki i piękny w swej tajemnicy obiekt, który swą niedostępnością obronił się przed nadmierną komercjalizacją wizerunku, po prostu przed, w negatywnym tego słowa znaczeniu, cywilizacją.
Mimo, że w "centrum", wciąż pozostaje poza głównym "turystycznym" nurtem jaki zawładnął elementami rdzenia srebrnogórskiej warowni, w których prym wiodą Bastion Dolny i Donjon.
Coraz mniej "dzikiej twierdzy", coraz mniej tajemnic...
Tym bardziej cennymi będą zdjęcia z jego wnętrza, których część odsłonię w tym wątku...
[hide:f067a7e43e][/hide:f067a7e43e]
[hide:f067a7e43e][/hide:f067a7e43e]
[hide:f067a7e43e][/hide:f067a7e43e]
MATERIAŁ W PRZYGOTOWANIU...
CDN...

Fosy Twierdzy Srebrna Góra

Linia fos i skarp będąca uzupełnieniem kompleksu fortyfikacji, stała się znakiem rozpoznawczym srebrnogórskiej warowni.
Sukcesywnie w temacie tym pojawiać się będą wizerunki ich poszczególnych odcinków, które swym ogromem i rozmachem do dziś budzą respekt i podziw dla ówczesnych wykonawców.
Największy odcinek tych przeszkód, wysuniętych poza rdzeń warowni, swój początek ma u podnóża zatoki przedstoku Chochoła Małego, vis a vis lewych kleszczy współtworzących czoło fortu i biegnie wzdłuż umocnień Chochoła Średniego, dalej otaczając łukiem Chochoła Wielkiego do Reduty Skrzydłowej, po ominięciu której ciągnie się w kierunku południowym, by zakończyć swój bieg ok. 60 metrów za Bramą Lisią. Długość tego przedsięwzięcia wyniosła niespełna 2 km (1,9km).

Na początek niemal początek ;) , a mianowicie fragment fosy położony na wysokości zachodniego zewnętrznego magazynu prochowego Chochoła Małego, czyli ok. 100 metrów od ww. zatoki.
(o magazynach prochowych w niedługim czasie przeczytać będzie można -> TUTAJ)

Widok w kierunku południowo-wschodnim:
[hide:6d83e82bb0][/hide:6d83e82bb0]
[hide:6d83e82bb0][/hide:6d83e82bb0]