Skansen
rzeki Pilicy powstaje od 2000 roku i jest pierwszym w Polsce muzeum na wolnym powietrzu poświęconym rzece. Początkowo działał jako muzeum społeczne, którym opiekowało się Stowarzyszenie Przyjaciół Pilicy i Nadpilicza (pomysłodawca i twórca placówki). Od 19 kwietnia 2005 roku Skansen funkcjonuje jako samorządowa instytucja kultury, podlegająca bezpośrednio Urzędowi Miasta w Tomaszowie Mazowieckim.
Podstawowym i konsekwentnie realizowanym założeniem Skansenu
rzeki Pilicy jest tworzenie placówki żywej, w której przyrodę i historię
rzeki oraz przestrzeń kulturową, jaką ona wytworzyła, można poznawać wszystkimi zmysłami – wzrokiem, słuchem, dotykiem i smakiem. Wiele eksponatów otrzymało w Skansenie
rzeki Pilicy „drugie życie”. Zbiory gromadzone są obecnie w pięciu działach.
Najbardziej rozbudowana jest ekspozycja zatytułowana „Młynarstwo wodne w dorzeczu Pilicy”. Najważniejszym jej elementem jest drewniany młyn wodny, przeniesiony wraz z całym wyposażeniem w latach 1998-2000 ze wsi Kuźnica Żerechowska, położonej nad rzeką Luciążą – największym lewym dopływem Pilicy. Wnętrze budynku zajmuje ekspozycja poświęcona tradycjom młynarstwa wodnego w dorzeczu Pilicy. Szczególną atrakcję stanowią wykonane z niezwykłą precyzją przez Jerzego Sosnowskiego z Tomaszowa Mazowieckiego makiety młynów wodnych oraz mostów i parowca „Pilica”, a także ruchome modele młynów różnego typu: wodnego, pływającego, frontowego, wiatraka-koźlaka oraz średniowiecznego ...