Pratulin znany jest z bohaterskiego oporu unitów, broniacych swej swiatyni (opisanych m.in. przez W. Reymonta w „Ziemi chelmskiej"). Mialo to miejsce 24 stycznia 1874 roku, kiedy to do zgromadzonych na przycerkiewnym cmentarzu unitów zolnierze carscy (Kozacy) otworzyli ogien. Zginelo 13 unitów.
Kosciól istnial juz w XVI w., odbudowany zostal w XVII w. (w XVI w. filia parafii Malowa Góra, w 1676 parafia, staraniem Tomasza Ostrowskiego). Do dzis zachowal sie polozony na skraju wsi póznoklasycystyczny, murowany kosciól parafialny p.w. sw.
piotra i Pawla z 1838 r. Wzniesiony zostal z fundacji Tomasza Mostowskiego, wg kompilacji projektów typowych arch. Chrystiana
piotra Aignera. 1875-1919 cerkiew prawoslawna, 1905 restytuowana parafia katolicka, 1908 wniesiony drewniany kosciól, rozebrany po odzyskaniu w 1919 starego. 1993 dach pokryty blacha. Otoczony betonowym murem. Prezbiterium zwrócony na poludnie. Murowany z cegly, otynkowany. Na rzucie prostokata, czteroprzeslowy, z wyodrebnionym we wnetrzu prezbiterium, ujetym dwoma zakrystiami.
Przywieziony i postawiony przed tłumem Pikuła rzekł: "Chciałeś panie naczelniku, abym nauczył lud, jak ma postępować, dobrze więc, spełnię twoją wolę, lecz to ja im powiem, oni od dawna wiedzą; dla nas wszystkich tylko jedna droga - ...