FORUM OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA

[jacekwoj3]

Zgodnie z obietnicą wklejam mój artykuł który ukazał się na "Bunkrowcu" na razie bez fotek,ale mam ich dużo ,więc jak chcecie mogę zmi궜ćić.Zdjecia ukazują same obiekty jak również detale klapy drzwi,drabinki,tabliczki znamionowe,pancerze,pozostałosci po instalacji elektryczne i wentylacyjnej itp. Na początek w cewlu przybliżenia tematu mały art:



LINIA MOŁOTOWA

GENEZA , BUDOWA I WYPOSAŻENIE OBIEKTÓW







Granica zachodnia ZSRR jaka powstała w wyniku paktu Ribbentrop - Mołotow sięgała daleko na zachód. Pomimo poprawnej polityki współpracy z Niemcami kierownictwo radzieckie nie zaniechało przedsięwzięć obronnych, jednym z nich miała być rubież obronna, jaką zamierzano wybudować na granicy zachodniej. Linia umocnień została nieformalnie nazwana Linią Mołotowa. Decyzja o jej budowie zapadła 22 czerwca 1940 roku. Linia graniczna została podzielona na trzy okręgi wojskowe i 138 odcinków budowy. Zamierzano wybudować 2500 schronów bojowych. Budując obiekty zastosowano najnowocześœniejszą technikę fortyfikacyjną wykorzystując dośœwiadczenia z walk o linię Mannerheima (wojna fińska). Rejony umocnione miały się składać z głównego pasa obrony typu stałego i tyłowego pasa typu polowego. Główny pas obrony tworzyły batalionowe węzły o szerokośœci ok. 10 km. Węzeł składał się z 3-5 punktów oporu, każdy punkt miał posiadać od 15 do 20 betonowych schronów bojowych. Podczas budowy Rejonu Umocnionego szczególną uwagę zwrócono na obronę przeciwpancerną, 46% schronów miały to być obiekty dla armat ppanc. Budowane obiekty zaliczano do obiektów ciężkich ( wytrzymujących ostrzał 105 mm armat i haubic , wytrzymujące bombardowania 50 kilogramowymi bombami) lub mocnych odpornych na ostrzał artylerii 155mm. Budowa umocnień odbywała się w przyspieszonym tempie (prace prowadzono nawet zimą), jednak mimo tego do chwili wybuchu wojny zdążono wybudować tylko 25 % obiektów. Z wybudowanych schronów 1000 wyposażono w artylerię, a około 1500 w ciężkie karabiny maszynowe. Do wyposażenia obiektów użyto także uzbrojenia wycofanego z linii Stalina oraz z fortyfikacji polskich (kopuły pancerne), a w miejsce nie wybudowanych obiektów wkopano czołgi T-18 przezbrojone w armatę ppanc. 45 mm.

Fortyfikacje linii Mołotowa wyróżniały się dużą różnorodnośœcią obiektów, przeważały tu standardowe obiekty z nastawieniem na obronę czołową. Niewiele było obiektów do obrony okrężnej, nie zdążono wybudować grup warownych. Wybudowano kilka rodzajów schronów, począwszy od jednoizbowych po trzykondygnacyjne z kilkoma izbami. Niektóre obiekty wyposażone były w kopuły pancerne i urządzenia peryskopowe. Obiekty miały być zasilane agregatami prądotwórczymi lub akumulatorami oraz miały posiadać podziemne połączenia telefoniczne. Wybudowane fortyfikacje cechowała różnorodnośœć zastosowanych śœrodków obrony czynnej i biernej, mających wpływ na obronę. Należały do nich.:

- żelbetonowe śœciany stropy o grubośœci od 1 do 3 m wzmacniane płytami pancernymi

- strzelnice przeciwrykoszetowe

- rowy diamentowe i zapadnie

- przelotnie

- okapy

- broń maszynowa ckm Maxim wz 1910, rkm Diegtariew wz.1928

- artyleria armata forteczna wz 1939 -76,2 mm i armata przeciwpancerna wz1938 -45 mm

KOPUŁY PANCERNE – służyły do obserwacji, rzadziej jako stanowiska obrony maszynowej. Stosowano tu kopuły przejęte na wschodnich rubieżach Polski, dzwony obserwacyjno – bojowe wyprodukowane przez Zakłady Ostrowieckie oraz dzwony z Zakładów Trzynieckich na Zaolziu.

PRZELOTNIA - krótki korytarz zabezpieczający wejśœcie do schronu przed ostrzałem. W przelotni umieszczano kratę przeciw szturmową, a w śœcianie strzelnicę celem uniemożliwienia nagłego wtargnięcia przeciwnika.

RÓW DIAMENTOWY- zabezpieczał przed dotarciem przeciwnika w bezpośœrednie okolice strzelnic, ponadto na dnie rowu znajdowały się wyjśœcia awaryjne . Na dno rowu miały spadać odłamki betonu będące efektem ostrzału, chroniąc od zasypania strzelnice.

OKAP – zabezpieczał strzelnice przed ogniem artylerii stromotorowej oraz odłamkami granatów.

STRZELNICE PRZECIWRYKOSZETOWE – różniły się kształtem i wielkośœcią w zależnośœci od zainstalowanej broni. W Strzelnice zamontowane były jarzma do mocowania broni. Produkowane były w zakładach w Gorkim lub Debalcewie.

UZBROJENIE – ciężki karabin maszynowy Maxim wz 1910, armata ppanc 45 mm zazwyczaj sprzężona z ciężkim karabinem maszynowym, oraz armata forteczna wz 1939 -76,2 mm.

Na linii Mołotowa wyróżniamy następujące typy obiektów:

Betonowy schron bojowy do ognia czołowego - podstawowe uzbrojenie to ciężkie karabiny maszynowe, obiekt ten posiadał dwie lub trzy kondygnacje.

Betonowy schron bojowy do ognia czołowego dla ckm lub działka ppanc - najcz궜ciej jednoizbowy z przelotnią (tzw. kojec forteczny).

Betonowy schron bojowy do ognia bocznego dla ckm armaty ppanc i ckm ( tradytor międzypola ), posiadał kilka izb i 1-3 kondygnacji.

Betonowy schron bojowy dla armaty ppanc i ckm (kojec forteczny tradytorowy).

Tradytor artyleryjski posiadał kilka izb, 2-3 kondygnacje na wyposażeniu miał od 2 do 4 dział.

Betonowy blokhaus – obiekt przystosowany do obrony okrężnej.

Schrony dowódcze - obiekty nieuzbrojone przystosowane do obserwacji i dowodzenia.

W czerwcu 1941 roku obiekty linii Mołotowa stawiły opór jednostkom Wermahtu, niedokończone i w pełni nie uzbrojone zatrzymały i spowolniły atak na ZZSR, a niektóre załogi broniły się do końca w okrążeniu i zostały wysadzone razem z obiektem. Opuszczone przez żołnierzy radzieckich bunkry stanowiły schronienie dla oddziałów partyzanckich, a także pozyskiwano z nich broń. Z jednego obiektu żołnierze AK wymontowali armatę ppanc. Reszta wyposażenia została zrabowana przez miejscową ludnośœć.

W latach 1945 -1946 obiekty te wykorzystywały również odziały UPA. Większośœć schronów jest wysadzona. Wysadzenia dokonały jednostki radzieckie po wojnie lub polscy saperzy detonując w nich niewypały. Linia ta nie została dokładnie zinwentaryzowana i brak jest szczegółowych map położenia obiektów, o czym śœwiadczy znalezienie w ostatnim czasie schronu dowódczego w okolicach Leska .



Tekst i zdjęcia

Jacek Wojciechowski (jacekwoj3)

22 listopad 2008

[drFaustus]

Powiem tak: jestem za tym, żeby ukazał się on w pełnej wersji w dziale ARTYKUŁY na stronie głównej, tak więc szczegóły podeśœlę na PW

A póki co foty tutaj i teraz jak najbardziej tak

[jacekwoj3]

Na początek fotki z zewnątrz obiektów kilku Punktów Oporu z Rawsko- Ruskiego Rejonu Umocnionego

Rawsko- Ruski Rejon Umocniony- Punkt Oporu Goraje:

schron do ognia bocznego dla dwóch ckm, w obiekcie nie zdążono zamontować kopuły:




tradytor artyleryjski jednoizbowy z przelotnią dla działka ppanc lub armaty fortecznej(brak pancerza):



schron do ognia bocznego dla dwóch ckm




Wzgórze Hrabcianka- Punkt Oporu Brusno Stare(Rawsko – Ruski Rejon Umocniony)

Półkaponiera artyleryjska:



Punkt Oporu Podemszczyzna –Rawsko Ruski Rejon Umocniony:

Schron do ognia bocznego( ckm) nie zdążono zamontować kopuły:




Trójstrzelnicowy schron do ognia czołowego, brak pancerza strzelnicy:



Trójszczelnicowy schron do ognia czołowego(ciekawe dzisiejsze wykorzystanie obiektu)




Schron do ognia bocznego:



Punkt Oporu Wielki Dział – Rawsko Ruski Rejon Umocniony – w większość schronów nie zdążono zamontować pancerzy, a w latach 50 zabezpieczono schrony przez zamurowanie cegłą strzelnic i wejść a pancerze wysmarowano smarem :













Nie wszystkich obiektów zdjęcia zamieściłem wybrałem fotki kilku obiektow z poszczególnych Punktów Oporu.
W następnym poście Przemyski Rejon Umocniony-Fotki z Punktów Oporu (P.O.)Przemyśl ,Krasiczyn, Medyka.

[jacekwoj3]

Trochę odpuściłem ten temat ale powoli zacznę to naprawiać. Na początek dla odświeżenia tematu kilka fotach schronu do ognia czołowego koło wsi Piaski. Schron jak schron, ale na mnie zrobił wrażenie .Obiekt jest wysadzony wewnątrz i posiada odsadzona tylna ścianę co potęguje widok .Zresztą zapraszam do fotek:



EDIT ADMIN: Dodano jako losowe zdjęcie na stronie głównej forum

[drFaustus]

Rzuca się w oczy gęste zbrojenie.

No i strzelnice

[jacekwoj3]

Popatrz jak wybuch go wykrzywił.Wygląda jakby " spadł z fundamentu " !

[drFaustus]

Ciekawe czym wysadzali? Wygląda na to, że skoro jest podniesiony i przechylony to siła wybuchu poszła głównie w podstawę, wyginając tym samym zbrojenie ławy fundamentowej. Masz fotkę samej podłogi?

[jacekwoj3]

niestety nie mam,ale podloga wyglada na " całą". Tzn. brak dziury i chodzi sie po niej stabilnie a miejscowi sadząc pośœladach urzadzaja sobie tam imprezki. Schron nie posiadał rowu diamentowego,tylko małe piwnice na zrzucane łuski,wiec mial jedna kondygnacją plus malutkie wysokie na ok 1,5 m małe piwniczki pod pomieszczeniami bojowymi. Ja bym tu się zastanawiał czy przemiesczenie obiektu nie nastapiło na skutek odsadzenia tylnej śœciany.

Sam proces budowy schronu wygladał w skrócie tak: kopano wykop, zalewano fundamety ,lano stropy i dopiero wdedy odlewano cz궜ć nadziemna. Na prosty rozum wyglądas to jakby właśœnnie cz궜ć naziemna została żle połaczone z reszta, i podczas wybuchu przesuneła się.



p.s. Schron znajduje sie w Punkcie Oporu Duńkowice.

[jacekwoj3]

Kilka fotek z dzisiejszego wypadu, schrony P.O. Brusno Nowe :






Dwu izbowy schron dowódczy, uzbrojenie 1 rkm, wyposażony w dwa peryskopy, jeden trzech ocalałych na Linii Mołotowa na terenie naszego kraju, reszta wysadzona:


I kilka elementów wyposażenia :

Klapa do oczyszczania szamba chyba ostatnia zachowana w schronie na Rawsko- Ruskim , Przemyskim i Zambrowskim Rejonach Umocnionych:




Część peryskopu :




element wyposażenia maszynowni



Zamurówka z płyt nagrobnych to już drugi schron gdzie płyty z nagrobków robią za cegły, na forum jest gdzieś fotka z innego obiektu)

Część nagrobka znaleziona w jeszcze innym schronie:

[drFaustus]

Pozazdrośœcić Wam możliwośœci tego spaceru

Egzotyczne dla mnie regiony, z tego względu że do tej pory nie maiłem okazji podziwiać tamtejszych fortyfikacji "live".

Tym bardziej z dużym zainteresowaniem oglądam Twoje materiały

[Luter]

Gdyby nie to zdjęcie z Tobą w tle to bym pomyśœlał że to jakieśœ niewielkie schrony, a tutaj WOW

[jacekwoj3]

Ten schron ,jest nie obsypany co poteguje jego wielkość.Ja stoje na krawedzi rowu diamentowego,który powinien być obsypany (krawędz równa z ziemią).Schrony sowiecki śa rółzne począwszy od małych jedmo-izbowych do dwóu kondygnacujnych z 12 pomieszczeniami,plus pod drugą kondygnacją zbiorniki na wodę i szambo. TTu maly schemacik ,kaponiery artyleryjskiej z Przemyśla obiekt jedno-kondygnacyjny:

[amon]

Wrzucam kilkanaśœcie fotek z Osowieckiego Rejonu Umocnionego. Zdjęcia są z 27 grudnia. Nie robiłem ich osobiśœcie, więc nie podam precyzyjnej lokalizacji. Fotografie robił mój brat, tak przy okazji, bo był w tamtym rejonie na śœwieta u rodzinki. Wczesną wiosną, nim wszystko pokryje zieleń udam się z aparatem i sfocę wszystko od stóp do głów, wraz z pełnym opisem. Póki co - cieszmy oko tym, co mamy.



<div>http://photobucket.com/re...m?showShareLB=1http://s567.photobucket.c...on%20Umocniony/

[jacekwoj3]

Fotki fajne,tylko,ze nie jest to Linia Molotowa !!! Tylko fortyfikacje Twierdzy Osowiec, rosyjskiej twierdzy wybudownej w latach 1882-1892.Który to fort niestety nie wiem,może ktośœ inny sie orientuje?

[amon]

Mój dziadek, który przez całe życie mieszkał jakieśœ 10 km od Osowca:

1. Był osobistym kierowcą zamordowanego w Katyniu generała Hallera,

2. W Jego domu (po uprzednim wysiedleniu) we wsi Klewianka stacjonowały na przemian sztaby to niemieckie, to sowieckie,

3. Ma na polu ze 4 dośœć spore bunkry.

4. Po ucieczce w Kowlu z transportu jadącego na wschód ukrywał się przed Sowietami i Niemcami na zmianę, by podczas krwawego dla Polaków lata 1943 o mało nie zginąć z rąk upowców.

Otóż mój dziadek, aż do śœmierci we wrześœniu tego roku będąc w pełni władz umysłowych cały czas potwierdzał mi fakt, że twierdza osowiecka wraz z przyległymi do niej umocnieniami, także tymi oddalonymi o kilka/kilkanaśœcie kilometrów wchodziły w skład Linii Mołotowa (także umocnienia z rejonu Wizny). Fakt, że nie były one wybudowane w latach 40-tych, ale BYŁY wykorzystane w ciągu obronnym Linii jako OSOWIECKI REJON UMOCNIONY.

pozdrawiam serdecznie.

amon

[jacekwoj3]

ciekawa historia z dziadkiem,mój miał podobną. W 1939r wziety do niewoli przez niemców,wrócił w 1945,a że mieszkał w Mośœciskach( po wojnie ZSSR,teraz Ukraina) groziła mu wywózka na Sybir za to że był przedwojennym polskim podoficerem. Na wozie konnym uciekł do Przemysla zostawiajac za nowa wschodnia granicą cały swój wielopokoleniowy dobytek,takie kresowe dzieje.



Wracajac do tematu, moja uwaga dotyczy fortyfikacji zamieszczonych na zdjęciach a powstały one w XIX w. Hm ,czy twierdza miała byc wykorzystana w walce kwestia sporna,wysadzenie obiektów w chyba 1915r (tu mogę sie mylić). Nie znam dokładnie długośœci tego Rejonu Umocnionego,ale dla przykładu R.U. Przemyśœl liczył ok 100 km ciągnoł sie od Kalnikowa po Sanok. W jego skład wchodziło kilka Punktów Oporu. Miedzy innymi P.O. Przemyśœl gdzie budowniczowie schronów wykorzystali walory Twierdzy Przemyśœł,wbudowujac w stare forty nowe żelbetonowe schrony (np fort Przekopana (jako wejscie wykorzystano stara poternę, fort Bakończyce) Podobnie mogło być z Osowcem , tylko,ze obiektow nie zdazono wybudować.Nalęży poamietać,że latem 1941 r fprtyfikacje Lini Mołotowa byly w stadium budowy,a plany zagineły a głółwny budowniczy gen Karbyszew ,zmarł w niemieckiej niewoli.Dlatego też te fortyfikacje to prawdziwa zagadka,oprócz schronów żelbetonowych były rownież drewniano- ziemne.Więc może walory Twierdzy Osowieckiej miano dopiero wykorzystać budujac tu nowe żelbetownowe schrony.

[amon]

Wczesną wiosną udam się na szczegółowy rekonesans, więc zapewne pociągnę temat dalej. Wiem na 100%, że w jednostce w Osowcu są materiały źródłowe, na podstawie których będzie można udokumentować faktyczne losy tych obiektów.

[jacekwoj3]

to super!! co to istnienia Osowieckiego Rejonu Umocnionego to wiadomo,ze istniał. Powiem wiecej miał schrony połaczone poternami dlugosci ok 300m nie spotykane w innych Rejonach Umocnionych,może to zacheci Cię do zbadania tych fortyfikacji.Jak cośœ to moge podać nazwy wiosek gdzie takie perelki sie znajdują .A co do samego Osowca wiadomo że w 22 czerwca 1941 r toczyły sie tam zaciete walki miedzy odziałami radzieckimi i niemckimi.Ostateczmnie rosjanie wycofali się obawiajac sie okrążenia,ponosząc duże straty.

[jacekwoj3]

Dzisiaj dostałem zdjecia z Lini Molotowa na Litwie, a konkretnie jednego obiektu kończacego pas umocnień na północy. Nie wiem kto jest autorem zdjeć ,przysłał mi je znajomy. Fotki fajne bo prezentuja typ schronu który pierwszy raz widzę na oczy(może jedyny taki) ciekawostką jest,że obiekt posiada dwie kopuły i znajduje sie na plaży !

[drFaustus]

Rzeczywiśœcie niezłe zdjęcia!

[jacekwoj3]

To to jescze nic ,poczekaj jak wkleje fotki z Białorusi tam to dobiero jest co ogladać,zachowane elementy wyposażenia i uzbrojenia,normalnie szok.Jeden ze schronow znajduje sie na poligonie i posiada oryginalne wyposazenie z 1941 roku,nawet łózka.Zachowało się to tylko dzieki temu ,ze obiekt jest zabezpieczony,zresztą wiadomo wejscie na własne ryzyko,a na Białorusi moze to skończyć się wiadomo jak. Fotki wkleje dzisiaj, lub jutro.

[kazet-kz]

[drFaustus]

jacekwoj3, muszę powiedzieć że będę czekał z niecierpliwośœcią! Brzmi wręcz bajkowo Wyposażenie zachowane!

[slash]

Czekamy z niecierpliwośœcią!:)

[jacekwoj3]

W sumie powinno sie znaleść w fortyfikacjach za granicą,ale zeby nie robic zamieszania to daję tu.
No to taka mała porcja fotek, zachowanego wyposażenia schronu Lini Mołotowa na Białorusi. Samych zdjęć mam chyba z 500 ,są na nich również wieże czołgowe montowane w schronach. Dodam tylko, że zdjęcia robił w większości kolega miłośnik fortyfikacji z Ukrainy A. Kuziak jakieś cztery lata temu :

[amon]

Dawaj następne i nie zadawaj niestosownych pytań

[Raisa]

Brawo,brawo śœwietny fotoreportaż.Mimo wszystko śœwietnie zachowały się pomieszczenia użytkowe. Ale zrobiłeśœ nam ucztę dla oczu.

[slash]

Kosmos...tam nikt armatek dla muzeów nie pobiera,ale pewnie przez to ze tam strefa grozy jak mniemam:)Ale jakbyśœmy tam pojechali zwarta grupa?:D

[jacekwoj3]

Zbiornik taki sam jak wyciągnęliśmy na jednym ze schronów w P.O. Krasiczyn, tylko w lepszym stanie i wisi sobie na ścianie (fotki z akcji wyciągnięcia zbiornika w temacie Stowarzyszenie Kaponiera- prace )

I jarzmo dla którego przeszliśmy ileś tam km żeby je zfotografować, a tu sobie normalnie tkwi w strzelnicy (fotki w temacie Poszukiwanie Jarzma Kulistego)

I sanitariat który tez wyciągnęliśmy z wysadzonego i zalanego schronu a tu jak nowy:

Jeszcze kilka fotek ,wyposażenia o którym jak na razie to tylko możemy sobie pomażyć, może gdzieś w jakimś wysadzonym obiekcie ale nie w takim stanie ,tu na wyciągniecie ręki, normalnie szok !!!

[jacekwoj3]

Po porcji bajkowych fotek z Białorusi czas powrócić do rzeczywistości. Jako że bez śnieżna zima sprzyja poszukiwaniom obiekty są bardziej dostępne wybraliśmy się na Wzgórze Hrabcianka. . I udało się „ Hrabcianka zdobyta”. Wspomnę, że podejść było trzy w lecie, ale ,że wzgórze porośnięte jest dzika jeżyna po wejściu do lasu i przejściu ok. 70m wycofywaliśmy się, Obecnie śnieg który zdążył już stopnieć przygłuszył do ziemi kolczasta roślinność i trawę wyższą gdzie niegdzie niż ja. Dzięki temu nie bez problemu bo mimo wszystko pędy kolczaste robiły za potykacze i nie raz lądowaliśmy na ziemi, zaliczyliśmy 8 schronów . Dodam że obiekty na wzgórzu mogły się bronić w okrążeniu ,a całość wzgórza obiegał rów ppanc. Fotki nie najlepsze ale cos tam pokazują. Jedna fotka jest o tyle ciekawa, ponieważ pokazuje partactwo budowniczych .Chodzi tu o chwytnie powietrza ,która miała być zamontowana w poziomie a wyszła pionowo .Zresztą na Linii Mołotowa wszystko jest możliwe!!!

Na początek zdjęcie chwytni, chyba odlewanej po suto zakrapianej imprezie

[slash]

Ten żółty drogowskaz to Uwaga bunkier??

[jacekwoj3]

[jacekwoj3]

powrót do przeszłośœci czyli rekonstrukcja Barbarossa w 2007r. http://www.psrh.webfabryk...-barbarossa2007

[slash]

No niepogardziłbym nią:)

[jacekwoj3]

Jeden z dwóch obiektów jakie zdążono wybudować w P.O. Kalników. Wprawdzie obiekt nie ukończony wewnątrz ,ale ciekawy ze względu na obsyp ziemny schronu i pomieszczenie ze studnia oraz ścianę gdzie nie zdążono zamontować pancerza, schron do ognia czołowego dla 3 ckm i 1 rkm:

[pmck]

Witam.

Ciekawa konstrukcja śœcian na zdjęciu dobrze widoczna.Czy to jest typowe na LM?Czy obiekty były docelowo tynkowane?

Przy okazji - ruchliwy z Was narodek.Ja czekam aż śœniegi zejdą.Czekam na następną relację.



Pzdr.-P.

[jacekwoj3]

[jacekwoj3]

Schrony a raczej jeden schron i wykop pod schron z niedokończonego P.O. Kobylica Ruska
Wykop:

[drFaustus]

Druga fot od dołu ewidentnie kojarzy mi się z zającami

[jacekwoj3]

muszę powiedzieć,ze tego nie zauważyłem !!!! my mieliśœmy inne skojarzenia i nawet zostało to uwiecznione na fotce ale ona się chyba na forum nie nadaje

[ Dodano: Pią 23 Sty, 2015 18:55 ]
Schron Lini Mołotowa P.O. Przemyśl przerobiony na punkt widokowy :

[drFaustus]

Cytat:

P.S.Czy istnieje przywrócenia zdjęć w temacie ?

Idzie Polega to na ręcznym kopiowaniu z poprzedniego forum, niestety, przy przenosinach forum linki się "wylinkowały", dlatego też każdorazowo przy odświeżanych tematach odtwarzam (aktualnie siedzę nad tymi, które są podlinkowane do mapy na forum)
Czy oprócz adaptacji na "balkonik" wnętrze schronu też odświeżono/udostępniono?

[jacekwoj3]

Nie wiem zapewne posprzątano i zabezpieczono marną imitacją kraty przeciw-szturmowej



No zdjęciu poniżej widać dokąd był zasypany obsuwająca się ziemią (ślad na ścianie )




a tak obiekt wyglądał jeszcze dwa lata temu :



P.S. No cóż ja uważam ,że to co zrobiono to "profanacja " schronu .

[drFaustus]

Zmierza to do swego rodzaju cepeliady, przejścia fortecznym szlakiem nie zbrukawszy trzewików kurzem i błotem w aseptycznych warunkach...

[gogo-dimpek]

Nie wiem czy już o tym żeście słyszeli. Lecz to co Wiktor Suworow u siebie opisuje w swoich książkach, szczególnie tych z cyklu "Lodołamacz".
To Rosjanie całkowicie nie licząc się z kosztami, a jak widać zaprezentowane obiekty to klasyczne obiekty fortyfikacyjne o bardzo wysokim standardzie.
Stawiane były podobno na pozór. Jako że koncepcja strategiczna "sojuszniczej" armii była całkowicie inna, a konkretnie czysto ofensywna.
Jak to w końcu rozumieć?